Zijden sjaal "Hommage à Manet"

De stijl van het impressionisme, die rond 1870 in de Franse schilderkunst opkwam, dankt zijn naam aan het landschapsschilderij "Impression, soleil levant" van Claude Monet. Na aanvankelijk te zijn afgewezen, begon het aan een ware triomftocht.

Schilders als Claude Monet, Edgar Degas, Edouard Manet, Auguste Renoir en anderen creëerden motieven uit het dagelijks leven en stads- en landschapstaferelen in een helder, natuurlijk licht.

Het impressionisme kan worden gezien als een reactie op de schilderkunst van de academies. De nadruk lag niet op de inhoud met een volgens vaste regels ontworpen picturale compositie, maar op het object zoals het op dat moment verscheen, in een vaak willekeurig detail. De werkelijkheid werd gezien in al haar verscheidenheid aan kleuren in natuurlijk licht. Het schilderen in de open lucht verving het schilderen in het atelier.

Het verhelderen van het palet en het opheffen van vaste contouren ging gepaard met een nieuwe benadering van kleur. In veel gevallen werden de kleuren niet meer op het palet gemengd, maar zodanig naast elkaar op het doek geplaatst dat de uiteindelijke indruk pas in het oog van de toeschouwer, op enige afstand, tevoorschijn kwam. In het "pointillisme" (met schilders als Georges Seurat en Paul Signac) werd dit principe vervolgens tot in het extreme doorgevoerd.

Buiten Frankrijk kreeg het impressionisme vorm in de werken van schilders als Max Slevogt, Max Liebermann en Lovis Corinth in Duitsland en ook door James A.M. Whistler in de Verenigde Staten.

In de beeldhouwkunst kwam het impressionisme slechts in beperkte mate tot uiting. In de werken van Auguste Rodin, die als een van de belangrijkste vertegenwoordigers wordt beschouwd, is een ontbinding van oppervlakken zichtbaar, waarbij het spel van licht en schaduw deel uitmaakt van de artistieke prestatie. Ook Degas en Renoir maakten sculpturen.