Egypte
Fascinatie van het Oude Egypte
Het tijdperk van de Oude Egyptenaren, dat meer dan vijfduizend jaar geleden begon, had een beslissende invloed op de ontwikkeling van de mensheid. Het bracht veel belangrijke culturele en wetenschappelijke prestaties voort, evenals indrukwekkende monumentale architectuur. Maar de echte fascinatie van het oude Egypte is vooral gebaseerd op het feit dat deze cultuur, met zijn piramides, farao's, sfinxen en mummies, omgeven is door iets mysterieus en mystieks. De aantrekkingskracht van het oude Egypte op het publiek is duidelijk te zien aan de populariteit van musea en tentoonstellingen met oude Egyptische funeraire kunst en aan de vele bezoekers die jaarlijks de archeologische vindplaatsen langs de Nijl verkennen. De kunstwerken uit die tijd, zoals Egyptische beelden, reliëfs en schilderijen, zijn niet alleen populair vanwege hun esthetiek. Ze bieden ook inzicht in het leven van die tijd, omdat ze belangrijke elementen waren van religie, maatschappij en politiek.
De kunst ten dienste van heersers en religie
In het oude Egypte was een essentiële functie van alle kunsten - waaronder architectuur, beeldhouwkunst en schilderkunst - het uitdrukken van de verering van godheden en heersers. Grote beelden en sculpturen dienden representatieve doeleinden en waren een uitdrukking van macht en prestige. Veel artefacten uit die tijd hadden echter ook een religieuze betekenis. Volgens het geloof van de oude Egyptenaren veranderden sommige godheden in dieren. Er zijn dan ook veel symbolische voorstellingen van dieren te vinden tussen de beeldhouwwerken. De god Anubis is bijvoorbeeld afgebeeld als een jakhals, de god Horus als een valk en de godin Bastet als een kat. Net zo belangrijk als de weergave van goden was de afbeelding van farao's in beelden en sculpturen. Farao's hadden een aparte status; ze werden niet als mensen of goden beschouwd. Ze werden eerder beschouwd als op een niveau tussen hemel en aarde. Als afgezanten en gevolmachtigden van de goden werden farao's echter net zo vereerd als de goden zelf. Naast farao's werden vrouwelijke heersers van het Oude Egypte, zoals Cleopatra of Nefertiti, vereeuwigd in kunstvoorwerpen. Daarnaast werden op Egyptische beelden ook andere motieven afgebeeld, zoals verschillende beroepen of dieren.
Naast het voorstellen van goden en heersers, speelden Egyptische beelden, schilderijen en architectonische structuren ook een centrale rol in religieuze ceremonies. Vooral beelden maakten deel uit van de begrafenisrituelen van de Egyptenaren. Volgens de oude Egyptische mythologie ging "Ka", die ruwweg overeenkomt met de ziel van een overledene, na de dood over in een standbeeld. Dit beeld fungeerde als een vervangend lichaam en lag in de onmiddellijke nabijheid van het lijk in de tombe. Het beeld had een belangrijke functie omdat de Ka erin kon blijven bestaan en de doden kon beschermen.
De voorstellingswijzen in de Egyptische beeldhouwkunst
De oude Egyptische goden, farao's en andere elites werden vereeuwigd in zowel kleinere sculpturen als monumentale beelden. Ze werden meestal staand of zittend afgebeeld, vaak op een sokkel of voor een achterplaat. Bij het beeldhouwen van personages werd de nadruk gelegd op het afbeelden van het hele lichaam. Over het algemeen beeldden standbeelden onberispelijke lichamen en gezichten uit, omdat de afgebeelde goden of heersers als onberispelijk werden beschouwd. Voor het grootste deel was de afbeelding gebaseerd op een sterk gestileerd ideaaltype dat al duizenden jaren bestond. Individuele kenmerken van de afgebeelde personen werden zelden weergegeven in de beeldhouwkunst. Over het algemeen had de beeldende kunst in het Oude Egypte zich stilistisch grotendeels onafhankelijk van invloeden uit andere culturen ontwikkeld. De stijl, zoals we die nu kennen, had zich al rond 3000 voor Christus ontwikkeld en bleef - als men de lange tijdsperiode in ogenschouw neemt - verrassend constant.