Abstracte sculpturen
Abstractie - Nieuwe benaderingen van kunst
Toen de kunstenaars van de avant-garde aan het begin van de 20e eeuw de eerste abstracte sculpturen en schilderijen presenteerden, betekende dat een van de grootste, zo niet de grootste omwenteling in de kunstgeschiedenis. Duizenden jaren lang oriënteerden schilders en beeldhouwers hun werken op de werkelijkheid door mensen, landschappen of dieren min of meer levensecht af te beelden. Abstracte kunst week af van dit idee en bevrijdde werken van elke objectreferentie ("abstract-non-representational") of reduceerde de kenmerken van een object tot een absoluut minimum ("abstract-abstractive"). Abstracte kunstenaars bevrijdden zichzelf van het reproduceren van objecten uit de werkelijkheid. Ze interpreteren de wereld liever op een compleet nieuwe manier, waarbij ze alleen geometrische vormen en lijnen gebruiken of werken met volledig vrije en expressieve structuren. Omdat objecten niet langer dienen als boodschap en middelpunt in abstracte sculpturen en schilderijen, winnen de kleuren, de vorm, de materialen en het artistieke creatieve proces zelf aan belang.
Abstractie in beeldhouwkunst - Vormen zonder objectreferentie
De eerste belangrijke stappen in de richting van abstractie werden gezet in de schilderkunst aan het begin van de 20e eeuw. In de beeldhouwkunst kreeg abstractie echter pas voet aan de grond rond de jaren 1920. In de loop van de 20e eeuw ontstonden - deels naast de schilderkunst - vele stilistische varianten van abstracte beeldhouwkunst, waarbij de verschillende stijlen qua filosofie en concept sterk van elkaar verschilden. Geometrische Abstractie en Constructivisme, bijvoorbeeld, richten zich op het vormen van vormen volgens strikte theoretische, soms wiskundige principes. Informel daarentegen is een stroming die zich distantieert van vooraf bepaalde vormen en ontwerpprincipes en absolute vrijheid in creatie voorstaat. De werken van Figuratieve Abstractie zijn niet zo radicaal en tonen een lichte verwijzing naar de werkelijkheid. Daarnaast staan de beweegbare sculpturen van Kinetic Art, lichtobjecten en installaties en objecten voor kunst in gebouwen vaak dicht bij abstractie. Wat betreft materialen zijn er nauwelijks grenzen voor de kunstenaars. Metalen zoals brons, ijzer en staal zijn net zo geschikt als hout, steen, marmer, glas, gips of beton. In moderne werken worden ook steeds vaker kunstmatige materialen gebruikt zoals glasvezel, plexiglas, plastic of polystyreen. Vooral bij abstracte sculpturen werken veel kunstenaars met gemengde technieken waarbij verschillende materialen worden gecombineerd.
Abstracte beeldhouwkunst - Uitdaging voor kunstenaars en kijkers
Abstractie confronteert het publiek met volledig nieuwe vormen en structuren en daagt traditionele waarnemingspatronen uit. Het overschrijdt bewust grenzen en nodigt, meer dan figuratie, de kijker uit om zich met een werk bezig te houden. Omdat de mogelijkheid om zich te oriënteren aan de hand van bekende vormen grotendeels verdwijnt bij abstracte figuren, maken associaties, emoties en gedachten een groot deel uit van het receptieproces. Dit maakt het bekijken van abstracte sculpturen tot een zeer subjectieve en individuele ervaring. Aan de kant van de kunstenaar vereist het maken van een abstracte sculptuur een hoge mate van verbeeldingskracht en ruimtelijk denken, omdat er geen model is om je aan te houden. De driedimensionaliteit van de sculpturen is zowel een uitdaging als een kans, omdat naast het ontwerp ook ruimte, licht, schaduw en het perspectief van de kijker een rol spelen. Dit is nog een reden waarom abstracte figuren zo fascinerend zijn: Elke keer dat je naar zo'n werk kijkt - kun je het opnieuw ontdekken.