Romantiek
Kunst van de Romantiek: Terug naar Mens en Natuur
De beelden uit de Romantiek fascineren met hun idyllische landschappen, spectaculaire zeegezichten en imposante stadsgezichten in perfect vakmanschap. Veel werken uit dit tijdperk, bijvoorbeeld de schilderijen van Caspar David Friedrich of William Turner, zijn bekend en populair. De schilderijen uit de Romantiek zijn echter geen onafhankelijk tijdperk in de kunstgeschiedenis. Inhoudelijk behoorde het tot een beweging die populair werd vanaf ongeveer het einde van de 18e tot het midden van de 19e eeuw binnen de samenlevingen van Duitsland, Frankrijk en Engeland. Aan de ene kant waren de centrale kenmerken van de Romantiek verzet tegen de groeiende invloed van wetenschap en technologie. Aan de andere kant was het een terugkeer naar de mensheid, de natuur en traditionele waarden. Schilders omarmden deze filosofie door zich te richten op de emotionele kant van de mens en de natuur geïdealiseerd af te beelden. De kunst van de Romantiek was echter niet in staat om een onafhankelijke stijl of beeldtaal te ontwikkelen.
Motieven van de Romantiek: Focus op de gevoelige mens
De romantische schilderkunst vond haar uniciteit vooral in haar keuze van motieven. Omdat het hele tijdperk zichzelf zag als een tegenbeweging tegen het rationalisme, wijdden de schilders zich ook voornamelijk aan de gevoelens en de ziel van de mens. Liefde, hartstocht, verlangens en angsten behoorden tot de belangrijkste thema's die ze in hun schilderijen opnamen. Dromen en fantasieën, maar ook mystiek, het transcendente en een terugkeer naar het goddelijke waren andere motieven van de Romantiek. Aan de natuur en haar nauwe band met de mens werd ook veel belang gehecht en deze werd gevierd in weelderige landschapsschilderijen. Deze thema's werden op verschillende manieren in beeld gebracht. Soms zaten de schilderijen vol symboliek. Andere keren hadden ze ook een verhalend karakter. Romantische beelden waren dramatisch en vol pathos, maar ze konden ook een kalme en harmonieuze stemming uitstralen.
Hoewel de Romantiek geen aparte stijl introduceerde vanuit een academisch standpunt, was de compositie soms behoorlijk vooruitstrevend. Een van Caspar David Friedrichs Beelden veroorzaakte zelfs een schandaal: In zijn romantische schilderij "Tetschen Altar" (Kruis in de bergen) uit 1808 schilderde hij een kruisbeeld midden in een boslandschap. Het schilderij veroorzaakte om verschillende redenen verontwaardiging in conservatieve sociale kringen. Onder andere het perspectief en de belichting waren niet goed uitgevoerd in het schilderij. De grootste kritiek was echter gericht op het motief zelf. Friedrich werd ervan beschuldigd dat hij de voorheen ondergeschikte landschapsschilderkunst op een ongepaste manier verenigde met de hooggewaardeerde sacrale kunst, waardoor hij een taboe in de schilderkunst doorbrak.
Schilderkunst tussen naturalisme, enscenering en idealisering
De Romantiek viel samen met het tijdperk van het Classicisme. Omdat deze kunststijl ook gekenmerkt werd door rationaliteit en soberheid, onderscheidden de romantici zich duidelijk van het classicisme. Qua beeldtaal stonden ze echter nog steeds dicht bij de naturalistische manier van uitbeelden van de classicistische kunstenaars. Zo was een typisch kenmerk van de Romantiek dat mensen en de natuur als uiterst natuurlijk werden afgebeeld, maar de norm was nooit om de werkelijkheid weer te geven. In plaats daarvan diende de schilderkunst de romantische kunstenaars als een ontsnapping aan de werkelijkheid. Natuur en landschappen werden geïdealiseerd weergegeven, verheven door enscenering en in compositie en perspectief aangepast aan een dromerige visie. Tot slot moest het subjectieve gevoel van de kunstenaar altijd in deze schilderijen vloeien. "De kunstenaar moet niet alleen schilderen wat hij voor zich heeft, maar wat hij in zichzelf ziet," was een programmatische zin van Caspar David Friedrich. Bij ars mundi kun je Beelden uit de Romantiek kopen van kunstenaars als Caspar David Friedrich of William Turner.